പറയാന്‍ നല്ലത് മാത്രം ബാക്കിവച്ച് നടന്നുപോയ മനുഷ്യന്‍, സലാം ബഹദൂര്‍ക്ക..!
കമല്‍
എന്റെ ഓര്‍മയുടെ അങ്ങേയറ്റത്ത്, അതായത് സിനിമയുടെ ആകര്‍ഷണവലയം എന്നെ പൊതിയുന്ന കാലത്ത് ഏറ്റവും കേട്ടപേരായിരുന്നു ബഹദൂര്‍ എന്നത്. ഞങ്ങള്‍ കൊടുങ്ങല്ലൂരുകാരുടെ സ്വന്തമായിരുന്നു ബഹദൂര്‍. അതിനപ്പുറം ഞങ്ങളുടെ കുടുംബത്തിലെ ഒരാള്‍. എന്റെ ഉമ്മയുടെ ബന്ധു, കൂടാതെ ഭാര്യയുടെ ഉമ്മയും ബഹദൂറും ജേഷ്ഠാനിയന്മാരുടെ മക്കളുമായിരുന്നു. ജീവിതത്തില്‍ ആദ്യമായി അടുത്ത് കണ്ട താരവും ബഹദൂറായിരുന്നു. അങ്ങനെ എല്ലാം കൊണ്ടും അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ ബഹദൂര്‍ എന്നെ സിനിമയിലേക്ക് കൈപിടിച്ചു. എനിക്ക് വഴികാട്ടിയായി.
കുട്ടിക്കാലത്ത് ആദ്യമായി ബഹദൂറിനെ കണ്ട കഥ പറയാം ആദ്യം, ആ പേര് ഒരുപാട് കേട്ടതല്ലാതെ ഒന്നു കാണാന്‍ അവസരം കിട്ടിയില്ല. ആ മോഹം അങ്ങനെ മനസില്‍ കൊണ്ടുനടക്കുന്ന കാലത്താണ് മതിലകത്തെ സ്വന്തം വീട്ടില്‍ ഒരിക്കല്‍ ആ താരം ഉദിച്ചത്. ബഹദൂറിന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തും അന്നത്തെ, കൊടുങ്ങല്ലൂര്‍ നിയോജകമണ്ഡലത്തിലെ കോണ്‍ഗ്രസ് സ്ഥാനാര്‍ത്ഥിയായി മത്സരിച്ച ഡോക്ടര്‍ സഗീറിന്റെ ഇലക്ഷന്‍ പ്രചരണത്തിന്റെ കാലമാണ്. പ്രചാരണത്തിനിടെ സ്ഥാനാർത്ഥിയും ബഹദൂറും എൗ1ന്റെ വീട്ടില്‍ ഭക്ഷണം കഴിക്കാനെത്തുന്നു. അന്നത്തെ ആ അഞ്ചാം ക്ലാസുകാരന്റെ ആവേശം പറഞ്ഞറിയിക്കാനാവില്ല. സ്കൂളില്‍ നിന്നും ഉച്ചയ്ക്ക് കൂട്ടുകാരെയൊക്കെ കൂട്ടി വലിയ ഗമയിലാണ് വരവ്. സ്വന്തം വീടാണെന്ന അധികാരഭാവത്തിലും, ഒരു സിനിമാനടനെ കാണാനുള്ള ആവേശത്തിലും ഞാൻ ആൾക്കൂട്ടത്തിനിടയിലൂടെ മുമ്പിലെത്തി. രണ്ടു കസേരകളിലായി ചാരിയിരിക്കുന്ന ബഹദൂറിനെയും സഗീറിനെയും ഞാൻ കണ്ടു. എന്റെ അമ്മാവനായ യൂസഫലി എന്നെ പരിചയപ്പെടുത്തി. ഓടിയെത്തിയ എന്നെ അദ്ദേഹം ചേർത്തുപിടിച്ചു. വിശേഷങ്ങള്‍ ചോദിച്ചു. ഇതില്‍ പരം മറ്റെന്ത് വേണം. അങ്ങനെ സിനിമയെന്ന വിസ്മയവുമായുള്ള അടുത്ത ബന്ധവും ആ കൂടിക്കാഴ്ചയോടെ തുടങ്ങി.
ബഹദൂറും കൊടുങ്ങല്ലൂരുമായുള്ള ബന്ധം കുട്ടിക്കാലംതൊട്ടേ ഞാൻ തിരിച്ചറിഞ്ഞിരുന്നു. കൊടുങ്ങല്ലൂരിന്റെ വികാരമായിരുന്നു ബഹദൂർ. പിന്നീടുള്ള ജീവിതത്തിലെ എന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങളിലേക്കുള്ള വഴികളിൽ ഒരുതരത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരുതരത്തിൽ സ്വാധീനമായിരുന്നു അദ്ദേഹം. കോളേജിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ കോളേജ് മാഗസിനിൽ എഴുതിയ ‘ത്രാസം’ എന്ന കഥയിലൂടെയാണ് ഞാൻ ആദ്യമായി ചലച്ചിത്രലോകത്തേക്ക് കടന്നുവരുന്നത്. അമ്മാവനായിരുന്ന അഷറഫ് പടിയത്താണ് ആ കഥ സിനിമയാക്കാനായി തീരുമാനിച്ചത്. സിനിമ ഷൂട്ട് ചെയ്തെങ്കിലും പിന്നീട് നേരിട്ട സാമ്പത്തികപ്രശ്നങ്ങൾമൂലം റിലീസ് ചെയ്യാനായില്ല. സിനിമയിലേക്ക് കാലെടുത്തുവെക്കുമ്പോൾ വീട്ടിൽനിന്നുള്ള പിന്തുണ കുറവായിരുന്നെങ്കിലും സിനിമാസംവിധാനത്തെ അത്രയും ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരാളെന്ന നിലയ്ക്ക് ഞാൻ അത് ഉപേക്ഷിക്കാൻ തയ്യാറായിരുന്നില്ല.
മദ്രാസിലേക്ക് വണ്ടികയറുമ്പോള്‍ മനസ് നിറയെ സിനിമയും പ്രതീക്ഷ നിറയെ ബഹദൂറുമായിരുന്നു. കുടുംബത്തിലെ കുട്ടിയെന്ന അവകാശവും ഒരു ശുപാർശ കത്തും കയ്യില്‍ കരുതിയായിരുന്നു ആ യാത്ര. മദ്രാസിലെ ബഹദൂറിന്റെ വീട്ടിലെത്തിയപ്പോള്‍ സ്നേഹം നിറഞ്ഞ സ്വീകരണം ലഭിച്ചെങ്കിലും സിനിമാമോഹത്തിന് പച്ചക്കൊടി കാണിക്കാന്‍ ആദ്യം അദ്ദേഹം മടിച്ചു. സിനിമാലോകം അടുത്തറിയാവുന്ന ബഹദൂറിന് കുടുംബത്തിലെ കുട്ടിയുടെ ഭാവിയില്‍ തോന്നിയ ആശങ്കയും സിനിമലോകം പയ്യനെ വഴിതെറ്റിക്കുമോ എന്നതുമായിരുന്നു നിരാശപ്പെടുത്താനുള്ള കാരണം. തിരിച്ചുനാട്ടിലേക്കുള്ള ട്രെയിന്‍ ടിക്കറ്റ് പോലും അന്ന് കമലിന് ബഹദൂർ എടുത്തുകൊടുത്തു. പക്ഷേ നാട്ടില്‍ പോകാതെ മദ്രാസില്‍ തന്നെ കമല്‍ വാടകയ്ക്ക് താമസിച്ച് സിനിമാശ്രമങ്ങള്‍ തുടരുന്നു എന്ന് അറിഞ്ഞപ്പോള്‍ തിരികെ വീട്ടിലേക്ക് കൂട്ടിയതും മധുരമുള്ള ഓര്‍മകള്‍.
മാദ്രാസില്‍ തന്നെ ഉണ്ടെന്നറിഞ്ഞ് പിറ്റേന്നുതന്നെ അദ്ദേഹം എന്നെ വിളിക്കുകയും സംവിധാനം എന്ന കലയോടുള്ള എന്റെ താത്പര്യത്തെയും ഉറച്ച ലക്ഷ്യബോധത്തെയും ഊറ്റത്തോടെ സംസാരിക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് ഞാൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീട്ടിലേക്കുതന്നെ താമസം മാറി. ആ സമയത്താണ് ഡയറക്ടറായ എ.ബി.രാജിനോടൊപ്പം സിനിമയിൽ പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള അവസരം എനിക്ക് ലഭിക്കുന്നത്. പക്ഷേ, കൊമേഴ്സ്യൽ സിനിമകൾ സംവിധാനം ചെയ്യുന്ന സംവിധായകന്റെ കൂടെ സിനിമ ചെയ്യുന്നതിലുള്ള അതൃപ്തി ഞാൻ അദ്ദേഹത്തോട് പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. അവാർഡ് സിനിമകൾ മാത്രം ചെയ്തുകൊണ്ട് മുമ്പോട്ടുപോവുക എന്നത് നല്ല തീരുമാനമല്ല എന്നതായിരുന്നു ബഹദൂര്‍ക്കയുടെ എന്നോടുള്ള ഉപദേശം. സിനിമയെക്കുറിച്ചുള്ള എന്റെ കാഴ്ചപ്പാട് കുറച്ചുകൂടി വിശാലമാക്കുന്നതിൽ ആ മനുഷ്യന്റെ സ്വാധീനം ഏറെ വലുതായിരുന്നു. അങ്ങനെ ഞാൻ എ.ബി. രാജിന്റെ കൂടെ സിനിമയിൽ പ്രവർത്തിച്ചു. അതിനുശേഷം ഐ.വി. ശശി, പി.എൻ. മേനോൻ, ഭരതൻ തുടങ്ങി ഒട്ടേറെ സംവിധായകരെ കാണാനും സിനിമാ മേഖലയിൽ പുതിയ കാൽവെപ്പുകൾ നടത്താനും കഴിഞ്ഞു. എന്റെ സിനിമാ ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ സുപ്രധാന സംഭവങ്ങളും അദ്ദേഹവുമായി പങ്കുവെച്ചിരുന്നു. വാത്സല്യം നിറഞ്ഞ ആ സ്നേഹം എനിക്ക് അക്കാലങ്ങളില്‍ ഉടനീളം കരുത്തായി.
അങ്ങനെ എന്റെ ആദ്യസിനിമയായ മിഴിനീർപൂക്കളിൽ ബഹദൂർക്ക നല്ലൊരു വേഷം ചെയ്തു. അതെന്റെ വലിയ സന്തോഷവും ആഗ്രഹവുമായിരുന്നു. മോഹൻലാൽ, നെടുമുടി വേണു, ശ്രീനിവാസൻ തുടങ്ങി ഒട്ടേറെ താരങ്ങൾ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്ന സിനിമയിൽ വളരെ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ട വേഷംതന്നെയായിരുന്നു ബഹദൂർക്കയുടേത്. ഞാൻ സംവിധാനം ചെയ്ത തൂവൽസ്പർശം, മിഴിനീർപ്പൂക്കൾ എന്നീ രണ്ടു സിനിമകളിൽ മാത്രമേ ബഹദൂർ അഭിനയിച്ചിട്ടുള്ളൂ എന്നത് ഇന്നും എന്റെ മനസ്സിലെ വേദനയാണ്. ആരോഗ്യപരമായ പ്രശ്നങ്ങൾമൂലം എന്റെ പീന്നീടുള്ള സിനിമകളിൽ അഭിനയിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞില്ല എന്നത് എന്റെ നഷ്ടങ്ങളായി ഇന്നും ബാക്കിനിൽക്കുന്നു.
ബഹദൂറിലെ നടനപ്പുറം ഞാന്‍ എപ്പോഴും ഓര്‍ക്കുന്നതും പറയുന്നതും അപാരമായ മനുഷ്യസ്നേഹം നിറച്ചുവച്ച ആ കൊടുങ്ങല്ലൂരുകാരനെയാണ്. എത്രവലിയ ഉയരത്തിലും വന്നവഴി മറക്കാത്ത ആ മനുഷ്യനെ. സത്യൻ അന്തിക്കാടും ഐ.വി. ശശിയും അങ്ങനെ മറ്റൊരുപാടുപേരും അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ച് പറയുമ്പോൾ അഭിനയമികവിനൊപ്പം ബഹദൂർ എന്ന മനുഷ്യന്റെ അനശ്വരമായ സ്നേഹവും നന്മയും വാക്കുകളിൽ നിർവചിക്കാൻ കഴിയുന്നതിലും അപ്പുറമാണെന്നു പറയാറുണ്ട്. സ്വപ്നങ്ങളുമായി മദിരാശിയിലേക്കു വരുന്ന ഏതൊരാൾക്കും സാമ്പത്തികമായും അല്ലാതെയും തണലായി ബഹദൂർക്ക ഉണ്ടായിരുന്നു. തന്റെ ചുറ്റുമുള്ള മനുഷ്യരെ അതിർവരമ്പുകളില്ലാതെ അദ്ദേഹം സ്നേഹിച്ചിരുന്നു.
മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് അത്താണിയായ ബഹദൂര്‍ക്കക്ക് സിനിമാ നിര്‍മാണത്തിലടക്കം ചില വീഴ്ചകളുമുണ്ടായി. ഒരു ബ്ലാക്ക് ആൻഡ് വൈറ്റ് ലാബ് തുടങ്ങിയെങ്കിലും കളർചിത്രങ്ങളുടെ വരവോടെ വലിയ സാമ്പത്തികനഷ്ടത്തിൽ ആ സ്വപ്നം പൊലിഞ്ഞുപോയി. ലോകസിനിമയില്‍ ചാര്‍ലി ചാപ്ലിന്‍ ജീവിച്ചുതീര്‍ത്ത ജീവിതവുമായി ഏറെ സമാനതളുണ്ട് ബഹദൂറിന്,. ഏത് വീഴ്ചകളിലും ചിരിക്കാനും ചിരിപ്പിക്കാനുമായി അദ്ദേഹം സ്വയം കരഞ്ഞു. ആരോടും പരാതികള്‍ പറഞ്ഞില്ല. മറ്റുള്ളവരോടുള്ള വാല്‍സല്യവും കനിവുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഖമുദ്ര. നമ്മുടെ സിനിമയില്‍ അങ്ങനെയുള്ള മനുഷ്യര്‍ ഇപ്പോഴുണ്ടോ എന്നത് സംശയമാണ്. ഈ ഇരുപത്തിയഞ്ച് വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കിപ്പുറവും നമ്മള്‍ ബഹദൂറിനെപ്പറ്റി നല്ലത് മാത്രം പറഞ്ഞുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു, അത് തന്നെ ആ മനുഷ്യന്റെ മഹത്വം.