ചിരിയില്‍ തീരാത്ത ബഹദൂര്‍; സമാനതകളില്ലാത്ത ആ നടനപ്രസ്ഥം
എ.ചന്ദ്രശേഖര്‍
നാടകത്തിലൂടെ സിനിമയിലേക്കു കടന്നുവന്ന അഭിനേതാവാണ് പടിയത്ത് കൊച്ചുമൊയ്തീന്‍ കുഞ്ഞാലു എന്ന ബഹദൂര്‍. മലയാള സിനിമയുടെ ബാല്യകൗമാരദശകളില്‍ അതിശക്തമായ കഥാപാത്രങ്ങളിലൂടെ ശ്രദ്ധേയനായ നടന്‍. പകരം വയ്ക്കാനാവാത്ത പ്രതിഭ. ഹാസ്യവേഷങ്ങളിലും സ്വഭാവവേഷങ്ങളിലും അനനനുകരണീയവും അനന്യവുമായ അഭിനയസിദ്ധി പ്രകടിപ്പിച്ച നടന്‍. എന്തായിരിക്കും അദ്ദേഹത്തെ അനന്യനാക്കിയ ഘടകം? അതിനുത്തരം കണ്ടെത്തണമെങ്കില്‍ ആദ്യകാല മലയാള സിനിമയിലെ താരശൈലിയേയും അതു പിന്തുടര്‍ന്ന അഭിനയശൈലിയേയും അറിയണം.
മുന്‍മാതൃകകളില്ലായിരുന്നു എന്നതാണ് മലയാളമടക്കമുള്ള ദക്ഷിണേന്ത്യന്‍ സിനിമകളിലെ നടീനടന്മാര്‍ നേരിട്ട ഏറ്റവും വലിയ സര്‍ഗാത്മപ്രതിസന്ധി. പുറത്തിറങ്ങി വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കു ശേഷം മാത്രം ഒരുപക്ഷേ തങ്ങളുടെ നാട്ടില്‍ കാണാന്‍ സാധിക്കുമായിരുന്ന ഹിന്ദി സിനിമകളും അപൂര്‍വത്തില്‍ അപൂര്‍വമായി മാത്രം കാണാനാകുമായിരുന്ന ബ്രിട്ടീഷ് ചിത്രങ്ങളും റഷ്യന്‍ ചിത്രങ്ങളുമൊക്കെയായിരുന്നു അവര്‍ക്കു മുന്നിലുള്ള റഫറന്‍സുകള്‍. അതില്‍ നിന്നൊക്കെ സ്വന്തം ഭാവനയില്‍ ഉരുപ്പിടിപ്പിച്ച് നിര്‍മ്മിക്കുന്ന നടനശില്‍പമാണ് തിക്കുറിശ്ശിയും കൊട്ടാരക്കരയും സത്യനും പി.ജെ ആന്റണിയും പ്രേംനസീറും മധുവുമൊക്കെ അടങ്ങുന്ന അഭിനേതാക്കള്‍ ക്യാമറയ്ക്കു മുന്നില്‍ കാഴ്ചവച്ചത്. അതാകട്ടെ അവരുടെ അരങ്ങിലെ മാത്രം മുന്‍പരിചയത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടതുമാണ്. മലയാള മുഖ്യധാരാസിനിമയുടെ കഥാശരീരത്തില്‍ മുഖ്യപ്രമേയത്തിനു സമാന്തരമായി ഒരു ഹാസ്യധാര സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നതും നാടകത്തില്‍ നിന്നുള്ള സ്വാധീനത്താലായിരുന്നു.
ചാപ്‌ളിനിസ്‌ക് കോമഡിയായിരുന്നു അക്കാലത്തെ ഏക സിനിമാഹാസ്യ മാതൃക. എസ്.പി പിള്ള നിറഞ്ഞുനിന്ന തിരയിടത്തിലേക്കാണ് നാടകവേദിയില്‍ നിന്നു തന്നെ അടൂര്‍ഭാസിയും ബഹദൂറും കടന്നുവരുന്നത്. ലോറല്‍ ആന്‍ഡ് ഹാര്‍ഡി മാതൃകയില്‍ ഒരു ഹാസ്യജോഡിയായാണ് അവര്‍ സ്വന്തം താരസ്വത്വം സ്ഥാപിച്ചെടുത്തത്. കൃശഗാത്രനും വക്രബുദ്ധിയുമായ ഒരാളും തടിച്ചശരീരപ്രകൃതിയുള്ള മണ്ടനായ മറ്റൊരാളും എന്ന ദ്വന്ദത്തെയാണ് ലോറല്‍ ആന്‍ഡ് ഹാര്‍ഡി തിരയിലവതരിപ്പിച്ചത്. പില്‍ക്കാല ഹോളിവുഡ്ഡിലെ ബഡ് സ്‌പെന്‍സര്‍-ടെറന്‍സ് ഹില്‍ ജോഡിയും സമാനമായ കോമഡിയാണ് ഉദ്പാദിപ്പിച്ചത്. ഇതിനു സമാനമായ താരജോഡികളായിരുന്നു മലയാളത്തില്‍ അടൂര്‍ ഭാസിയും -ബഹദൂറും. ഭാസി-ബഹദൂര്‍ എന്ന പേരില്‍ പില്‍ക്കാലത്തു തിരയില്‍ നിന്ന് ചിത്രകഥാരൂപത്തിലേക്കു പോലും വ്യാപിച്ച താരജോഡിയായിരുന്നു അവരുടേത്. സ്‌ളാപ്സ്റ്റിക്ക് അഥവാ തട്ടുപൊളിപ്പന്‍ തമാശകളായിരുന്നു അവരുടെ മുഖമുദ്ര.
മുഖ്യപ്രമേയത്തിലെ നാടകീയ രംഗങ്ങള്‍ മാത്രം വിശദമായെഴുതുന്ന തിരക്കഥാകൃത്തുക്കള്‍ അടുക്കളക്കാരനെയും സഹായിയെയും അവര്‍ക്കൊരു പെണ്‍തുണയെയും സൃഷ്ടിച്ച് അവയ്ക്കിടയില്‍ ‘ഭാസി-ബഹദൂര്‍!’ എന്നു മാത്രം എഴുതിവിടുമെന്നും മനോധര്‍മത്തിനനുസരിച്ചു അടൂര്‍ ഭാസിയും ബഹദൂറും ചേര്‍ന്നു സമാന്തര ഹാസ്യധാര ഉണ്ടാക്കിയവതരിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു എന്നുമാണു പരക്കെ പ്രചരിച്ചിട്ടുള്ളത്. ആ ലെഗസിയെ പിന്‍പറ്റിയാണ് ലോറല്‍ ആന്‍ഡ് ഹാര്‍ഡി മാതൃകയില്‍ ഭാസിയും ബഹദൂറും സിനിമയ്ക്കു പുറത്ത് അച്ചടിമാധ്യമത്തില്‍ ചിത്രകഥാരൂപത്തിലേക്ക് പരകായപ്രവേശം നടത്തിയത്. മനോരാജ്യം വാരികയിലാണ് ഷാജി വാസന്‍ എന്ന ചിത്രകാരന്റെ കൈവിരുതില്‍ ഭാസി ബഹദൂര്‍ ചിത്രകഥ തുടര്‍ച്ചയായി പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടത്.
അസാമാന്യ സര്‍ഗപ്രതിഭകളായിരുന്ന അടൂര്‍ഭാസ്യാദികള്‍ പൂര്‍വനിശ്ചിതവും വ്യക്തവുമായി എഴുതിവച്ച രംഗങ്ങളെ മനോധര്‍മത്താല്‍ പരിഷ്‌കരിക്കുക്കുകയിരുന്നെന്നുംസംവിധായകന്‍ കെ.എസ്.സേതുമാധവന്‍ സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. .കഴിയുന്നതും മുഖ്യപ്രമേയത്തോട് എങ്ങനെങ്കിലും യോജിക്കുംവിധമോ, ഏതെങ്കിലും ഘട്ടത്തില്‍ കൂട്ടിയിണങ്ങുംവിധമോ ആണു മലയാളത്തിലെ കോമഡിട്രാക്ക് വിഭാവനം ചെയ്തത്. അതിലൊക്കെ ബഹദൂര്‍ എന്ന അനുഗ്രഹീത നടന്റെ സംഭാവനകള്‍ക്കു വലിയ പ്രാധാന്യവുമുണ്ടായിരുന്നു.വാഴ്‌വേമായ(1970)ത്തിലെ ബഹദൂര്‍ലളിത ട്രാക്കും കടല്‍പ്പാലത്തിലെ ബഹദൂറിന്റെ പാത്രവല്‍ക്കരണവും വേലുത്തമ്പിദളവ(1961)ലെ റസിഡന്റിന്റെ കുശിനിക്കാരന്റെ വേഷവുമൊക്കെ ബഹദൂര്‍ എന്ന നടന്റെ ഹാസ്യശൈലിക്ക് മകുടോദാഹരണങ്ങളാണ്. സര്‍ക്കസിലെ ക്‌ളൗണുകള്‍ക്കു സമാനമായ കഥാപാത്രങ്ങളായിരുന്നു അവയിലധികവും.
കടന്നു വന്നത് ഹാസ്യത്തിലായതുകൊണ്ടുതന്നെ മുഖ്യധാരാ സിനിമയില്‍ ടൈപ്പ്കാസ്റ്റിങ് എന്ന അനഭിലഷണീപ്രവണതയ്ക്ക് ഇരയായ അഭിനേതാക്കളില്‍ പ്രമുഖനായിരുന്നു ബഹദൂര്‍. കൃത്യമായി നിര്‍വചിക്കപ്പെട്ട ഹാസ്യതാരമെന്ന പ്രതിച്ഛായയിലാണ് ബഹദൂര്‍ എന്ന അനുഗ്രഹീത നടനെ മലയാള സിനിമ കള്ളിചേര്‍ക്കാന്‍ ശ്രമിച്ചത്. എന്നാല്‍ സ്വന്തം പ്രതിഭകൊണ്ടും അനനുകരണീയമായ അഭിനയത്തികവുകൊണ്ടും ആ കുരുക്കില്‍ നിന്ന് വളരെ വേഗത്തില്‍ അനായാസം മറികടന്ന് സ്വഭാവവേഷങ്ങളിലൂടെ ശ്രദ്ധേയനാവാന്‍ അദ്ദേഹത്തിനു സാധിച്ചുവെന്നതാണ് വാസ്തവം.
സവിശേഷ വ്യക്തിത്വമുള്ള കഥാപാത്രങ്ങള്‍ അഭിനയിച്ചു ഫലിപ്പിക്കാന്‍ കഴിവുള്ള നടന്‍ എന്നാണു സ്വഭാവ നടന്‍ എന്ന വാക്കിന് നിഘണ്ടു നിര്‍വചനം. ഏറെ വെല്ലുവിളിയുള്ള, അഭിനയപ്രാധാന്യമുള്ള വേഷം കയ്യാളുന്നവരെന്നു സാരം. കെ. ടി. മുഹമ്മദിന്റെ തിരക്കഥയില്‍ കെ.എസ്. സേതുമാധവന്‍ സംവിധാനം ചെയ്ത കടല്‍പ്പാല(1969)ത്തില്‍ ഹാസ്യത്തിന്റെ ലക്ഷ്മണരേഖ കടന്നു ഗൗരവമുള്ളതും പക്വതയാര്‍ന്നതുമായൊരു വേഷമായിരുന്നു ബഹദൂറിന്റെ അപ്പു. കോടീശ്വരനായ അഡ്വ. നാരായണക്കൈമളുടെയും മക്കളുടെയും കഥയാണു കടല്‍പ്പാലം. ഏകാധിപതിയായ പിതാവാണു വിഭാര്യനായ കൈമള്‍. സ്വന്തം ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങള്‍ക്കപ്പുറം ചിന്തിക്കാത്ത കൈമള്‍ക്കു രോഗം വന്നു കാഴ്ച നശിക്കുന്നിടത്താണു കടല്‍പ്പാലം തുടങ്ങുന്നത്. അന്ധനായിട്ടും അച്ഛനോടു നിഷേധിയായ മൂത്തമകന്‍ രഘുവിന്റെ സമീപനത്തില്‍ മാറ്റമില്ല. എന്നാല്‍, അച്ഛന്റെ ആന്ധ്യം ഇളയമകന്‍ പ്രഭാകരനുംമകള്‍ ഗീതയും(ജയഭാരതി) അയാളെ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിച്ചു തങ്ങള്‍ക്കിഷ്ടമുള്ള ജീവിതം തെരഞ്ഞടുക്കുന്നു. കാരണം അവര്‍ക്കയാളുടെ സ്വത്തു വേണം. കൈമളുടെ കണ്ണുകളാണു വേലക്കാരന്‍ അപ്പു കഴുത്തില്ലാത്ത കള്ളിക്കുപ്പായവും മുണ്ടും തോര്‍ത്തുമണിഞ്ഞ അപ്പുവിന്റെ വേഷം. അപ്പുവിലൂടെയാണയാള്‍ ലോകം കാണുന്നത്. അപ്പു അയാളുടെ മനഃസാക്ഷി/അപരത്വം തന്നെയാവുന്നു. മുതലാളി-തൊഴിലാളിയില്‍ കവിഞ്ഞ ഹൃദയബന്ധം അവര്‍ തമ്മിലുടലെടുക്കുന്നു കൈമള്‍ക്കു കാഴ്ച തിരികെ കിട്ടുന്നിടത്താണു ചിത്രത്തിന്റെ വഴിത്തിരിവ്. കാഴ്ച കിട്ടിയിട്ടും അന്ധനായഭിനയിച്ചു മക്കളുടെ തനിനിറം കണ്ടറിയുകയാണയാള്‍. അയാള്‍ക്കു കാണാമെന്നറിയുന്ന ലോകത്തെ ഒരേയൊരാള്‍ അപ്പുവാണ്. കൈമള്‍ക്കു കണ്‍മുന്നില്‍ അരങ്ങേറുന്ന നാടകം കണ്ടു മനസുതകര്‍ന്നു വിഷണ്ണനായി അങ്ങുന്നിനോട് ഇതവസാനിപ്പിക്കാന്‍ പലതവണ അഭ്യര്‍ത്ഥിക്കുന്ന അപ്പു, താഴത്തെനിലയിലെ അസംബന്ധനാടകടകം കളിക്കുന്നവരോടും സത്യം പറയാനാവാതെ ധര്‍മ്മസങ്കടത്തില്‍പ്പെട്ടുഴലുകയാണ്. അന്നദാതാവിനോടുള്ള വിശ്വസ്തതയും കടപ്പാടും ഒരുവശത്ത്, അദ്ദേഹത്തിനെതിരായ നീക്കങ്ങള്‍ ചെറുക്കാനാവാത്ത നിസഹായത മറുവശത്ത്. സങ്കീര്‍ണമായ ഈ ആത്മസംഘര്‍ഷങ്ങള്‍ മഹാനടനായ സത്യന്റെ ഇരട്ടവേഷങ്ങള്‍ക്കിടയിലും അവിസ്മരണീയമാക്കാന്‍ ബഹദൂറിനു സാധിച്ചുവവന്നതും ശ്രദ്ധേയം. അപ്പുവായി നിയന്ത്രണമുള്ള അഭിനയത്തികവാണു ബഹദൂര്‍ കാഴ്ചവച്ചത്. അപ്രിയസത്യങ്ങളറിയുമ്പോള്‍ തന്റെ വികാരവിക്ഷോഭങ്ങളെല്ലാം കൈമള്‍ തീര്‍ക്കുന്നതു വിശ്വസ്തനായ അപ്പുവിലാണ്. അയാള്‍ അന്ധനല്ലെന്നു മക്കള്‍ തിരിച്ചറിയുന്ന രംഗത്തു സംഘര്‍ഷങ്ങളുള്ളിലൊതുക്കി തലകുനിച്ചു നില്‍ക്കാനേ അപ്പുവിനാവുന്നുള്ളൂ. അടൂര്‍ഭാസിയും ശങ്കരാടിയുമൊക്കെ പതിവു റോളുകള്‍ കയ്യാളിയപ്പോള്‍ ബഹദൂറിന്റെ അപ്പു അനശ്വരതാരങ്ങളായ സത്യന്‍ പ്രേംനസീര്‍ കെ.പി ഉമ്മര്‍ എന്നിവര്‍കൊപ്പം മുഴുനീള സാന്നിദ്ധ്യമായി.
1970ല്‍ പി.അയ്യനേത്തിന്റെ കഥയില്‍ നിന്നു തോപ്പില്‍ ഭാസി തിരക്കഥ രചിച്ചു സേതുമാധവന്‍ തന്നെ സംവിധാനം ചെയ്ത വാഴ്‌വേമായത്തിലും ഹാസ്യജോഡികളാണെങ്കിലും ബഹദൂര്‍-കെ. പി. എ. സി ലളിത അവതരിപ്പിക്കുന്ന കുട്ടപ്പനും ഗൗരിയും കഥയില്‍ നിര്‍ണായകപങ്കുള്ളവരാണ്. നായികാനായകന്മാരുടെ ദാമ്പത്യത്തിലെ താളപ്പിഴകള്‍ക്കു ബദലായി ദരിദ്രരെങ്കിലും തട്ടിയും മുട്ടിയും ജീവിതം മുന്നോട്ടുകൊണ്ടുപോകുന്ന സുധിയുടെ അയല്‍ക്കാരിലൂടെ ഒരു മാതൃക സൃഷ്ടിക്കുന്നുണ്ടു വാഴ്‌വേമായം. സുധിയുടെ വീട്ടിലെ ജോലികളെല്ലാം ചെയ്യുന്നതു ഗൗരിയാണ്. വൈദ്യുതി ലൈന്മാനായ കുട്ടപ്പന്‍ ചെറിയകാര്യത്തിനും അവളെയെടുത്തിട്ടു ചവിട്ടുകയും കലഹിക്കുകയും ചെയ്യും. എന്നാലും അവര്‍ തമ്മില്‍ ആഴമുള്ള പരസ്പര്യവും ആത്മബന്ധവുമുണ്ട്. പലപ്പോഴും സരളയുടെ മകള്‍ ശാരദയ്ക്ക് ആത്മബലം നല്‍കുന്നതു ഗൗരിയാണ്. കിടപ്പായിപ്പോകുന്ന കുട്ടപ്പനെപ്പോലും സ്‌നേഹിച്ചു സംരക്ഷിക്കുന്നവളാണു ഗൗരി.
എഴുപതുകളിലും എണ്‍പതുകളിലും തമാശയും ഗൗരവവും ഇടകലര്‍ന്ന അനേകം വേഷങ്ങള്‍ കയ്യാളിയ ബഹദൂര്‍ സത്യന്‍ അന്തിക്കാടിന്റെ സിനിമകളിലൂടെയാണ് പില്‍ക്കാലത്ത് ശ്രദ്ധേയമായ പല വേഷങ്ങളും സമ്മാനിച്ചത്. സത്യന്റെ ആദ്യ ചിത്രമായ കുറുക്കന്റെ കല്യാണം (1982) മുതല്‍ മണ്ടന്മാര്‍ ലണ്ടനില്‍ (1883), കിന്നാരം (1983), കളിയില്‍ അല്‍പം കാര്യം (1984) അധ്യായം ഒന്നുമുതല്‍ (1985), ഗായത്രി ദേവി എന്റെ അമ്മ (1984) പപ്പന്‍ പ്രിയപ്പെട്ട പപ്പന്‍ (1985) തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെല്ലാം ബഹദൂറിന് മികച്ചവേഷങ്ങള്‍ കിട്ടി. ഹരിഹരന്‍ സംവിധാനം ചെയ്ത മലയാളത്തിലെ ആദ്യത്തെ മുഴുനീള ഹാസ്യചിത്രമായ പൂച്ചസന്യാസി(1981), വികടകവി (1984) തുടങ്ങിയ ചിത്രങ്ങളിലും മികച്ച ഹാസ്യവേഷങ്ങളാണ് ചെയ്തത്. അതേസമയം തന്നെ കെ.മധുവിന്റെ ഒരു സിബിഐ ഡയറിക്കുറിപ്പ്, ഭരതന്റെ മാളൂട്ടി, ആരവം,ഐ വി ശശിയുടെ 1921 തുടങ്ങിയ ചിത്രങ്ങളിലെ മികച്ച ക്യാരക്ടര്‍ വേഷങ്ങളിലും പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. സമാന്തരസിനിമയിലാവട്ടെ വിശ്വചലച്ചിത്രശില്‍പി സാക്ഷാല്‍ അടൂര്‍ ഗോപാലകൃഷ്ണന്റെ അനന്തരം(1987) എന്ന ചിത്രത്തില്‍ അതിപ്രധാനപ്പെട്ടൊരു കഥാപാത്രത്തെ വരെ അവതരിപ്പിച്ചു.
രസമെന്തെന്നാല്‍, അഭിനയജീവിതത്തില്‍ അവതരിപ്പിച്ചവയിലേറെയും ഹാസ്യവേഷങ്ങളാണെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ച മൂന്ന് സംസ്ഥാന അവാര്‍ഡുകളില്‍ 1972ല്‍ മാത്രമാണ് മികച്ച ഹാസ്യ നടന്‍ എന്ന ബഹുമതി ലഭിച്ചത്. മറ്റു രണ്ടു തവണയും 1973ല്‍ മാധവിക്കുട്ടി എന്ന ചിത്രത്തിനും 76ല്‍ ആലിംഗനം, തുലാവര്‍ഷം എന്നീ ചിത്രങ്ങളിലെ വേഷത്തിനും മികച്ച രണ്ടാമത്തെ നടനുള്ള പുരസ്‌കാരമാണ് അദ്ദേഹത്തെ തേടിയെത്തിയത്. ഇതുതന്നെ ബഹദൂര്‍ എന്ന നടന്റെ ഗൗരവപ്രകൃതത്തിന് ദൃഷ്ടാന്തമാണ്. വിധിവൈപരീത്യമെന്നോണം ഏറ്റവും അവസാനകാലത്ത് അഭിനയിച്ച ലോഹിതദാസിന്റെ ജോക്കര്‍ (2000)എന്ന ചിത്രത്തില്‍ ഓര്‍മ്മനാശം സംഭവിച്ച വയോധികനായൊരു സര്‍ക്കസ് കോമാളിയുടെ അതീവഹൃദ്യവും ഹൃദയഹാരിയുമായ കഥാപാത്രത്തെയാണ് ബഹദൂര്‍ ആവിഷ്‌കരിച്ചത്.
തെന്നിന്ത്യന്‍ സിനിമയില്‍ അഭിനയത്തില്‍ അതികായനായിരുന്ന നാഗേഷ് എന്ന അഭിനേതാവിന്റെ തിരജീവിതത്തോടാണ് ബഹദൂര്‍ എന്ന നടന്റെ അഭിനയജീവിതത്തെ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ തുലനം ചെയ്യാനാവുക. ചാപ്‌ളിനിസ്‌ക് ശൈലിയില്‍ സ്‌ളാപ്സ്റ്റിക്ക് കോമഡി ചെയ്തു കടന്നുവന്ന് അതീവഗൗരവമുള്ള സ്വഭാവവേഷങ്ങളിലൂടെ കരുത്തനായി പ്രധാനവില്ലനും നായകനും വരെയായിത്തീര്‍ന്ന നാഗേഷിന്റെ തിരജീവിതത്തിനു സമാനമായ നടനപ്രസ്ഥമാണ് ബഹദൂറിന്റേതും.